Serwis o edukacji finansowej dzieci i młodzieży

Dofinansowania dla rodzin. Jakie świadczenia przysługują na dzieci?

Katarzyna Jóźwik   •   Aktualizacja: 5 marca 2024 r.

Wychowywanie dzieci to nie tylko trudne, ale i kosztowne zadanie. Ułatwieniem dla rodziców mają być różnego rodzaju rządowe programy prorodzinne, w ramach których można otrzymać dodatkowe pieniądze dla swoich pociech. Z czego możesz skorzystać?


Pieniądze z tytułu urodzenia dziecka

Becikowe – 1000 zł, jednorazowo

Jednym z najbardziej znanych programów, w ramach którego rodzice otrzymują pieniądze w momencie powiększenia rodziny, jest tzw. becikowe. Samo świadczenie funkcjonuje od 2006 r., jednak od 2013 r. jego wypłata została uzależniona od osiąganych dochodów. 1000 zł z tytułu urodzenia dziecka przyznawane jest jednorazowo rodzinie, w której miesięczny dochód na osobę nie przekracza 1922 zł netto. Warto pamiętać, że przy wyliczaniu dochodu uwzględnia się dochód z poprzedniego roku. Ponadto w jego wyliczeniu uwzględnia się też nowo narodzone dziecko.

Uwaga!

Jeśli dziecko urodziło się po 1 listopada, to w wyliczeniu dochodu na osobę uwzględnia się dochody z poprzedniego roku. Jeśli natomiast potomek przyszedł na świat przed 1 listopada, to uwzględnia się dochód sprzed dwóch lat.

Przykład: dziecko urodziło się 5 maja 2023 r., czyli w okresie zasiłkowym trwającym od 1 listopada 2022 r. do 31 października 2023 r.  W wyliczeniu dochodu na członka rodziny należy uwzględnić dochody z 2021 r.

Wniosek o becikowe można złożyć w ciągu 12 miesięcy od dnia narodzin. Najprościej złożyć go elektronicznie przez serwis: https://empatia.mpips.gov.pl/web/piu/lista-dostepnych-wnioskow-elektronicznych (Wniosek o ustalenie prawa do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka – SR-2 becikowe).
Standardowymi dokumentami, jakie trzeba przedłożyć, są:

  • wniosek
  • oświadczenie o osiągniętych dochodach rodziny w roku poprzedzającym okres zasiłkowy (lub zaświadczenie z urzędu skarbowego)
  • odpis aktu urodzenia
  • zaświadczenie od lekarza bądź położnej potwierdzającej pozostawanie matki dziecka pod stałą opieką lekarską od 10. tygodnia ciąży.

W zależności od wymagań organu wypłacającego świadczenie, może być konieczne przedłożenie jeszcze innych dokumentów. Dlatego warunkami otrzymania becikowego warto zainteresować się jeszcze przed narodzinami dziecka, aby mieć czas na skompletowanie niezbędnych zaświadczeń.

Oczywiście wniosek można złożyć również bezpośrednio w urzędzie miasta, gminy lub opieki społecznej (w zależności od obowiązujących zasad w danej lokalizacji).

Kosiniakowe – 1000 zł, co miesiąc

1000 zł, tyle że co miesiąc, można otrzymać w ramach tzw. kosiniakowego, formalnie znanego pod nazwą „świadczenie rodzicielskie”. To świadczenie przysługuje osobom, które nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego. Ze świadczenia mogą skorzystać matki, które:

  • są zatrudnione na umowy cywilno-prawne, czyli umowy zlecenia czy umowy o dzieło
  • bezrobotne (bez konieczności rejestracji w Urzędzie Pracy)
  • są studentkami

O świadczenie z reguły ubiegają się matki dzieci, gdyż to im przysługuje pierwszeństwo w stosunku do ojca dziecka. 1000 zł mogą otrzymać również: opiekun faktyczny, rodzina zastępcza (o ile nie jest zawodową rodziną zastępczą) oraz osoba przysposabiająca dziecko przed ukończeniem 7. roku życia.

Jak długo są wypłacane pieniądze? Przez minimum rok (tj. 52 tygodnie) od urodzenia dziecka, jednak jego długość jest zależna od liczby urodzonych dzieci.

Liczba urodzonych dzieci w trakcie jednego porodu Okres wypłacania świadczenia
jedno 52 tygodnie
dwoje 65 tygodni
troje 67 tygodni
czworo 69 tygodni
pięć i więcej 79 tygodni

Ważne jest, aby wniosek został złożony w ciągu trzech miesięcy od dnia narodzin dziecka. Wówczas rodzic otrzyma wypłatę świadczenia z wyrównaniem. Jeżeli natomiast dokumenty zostaną złożone po upływie ww. okresu, pieniądze będą wypłacane tylko od momentu złożenia wniosku.

Aby uzyskać kosiniakowe należy złożyć wniosek w gminie (najczęściej w MOPS). Dokument można też złożyć elektronicznie na stronie: https://empatia.mpips.gov.pl/web/piu/lista-dostepnych-wnioskow-elektronicznych (formularz SR-7: Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego). W trakcie wypełniania dokumentu składa się oświadczenie, że nie przysługuje zasiłek macierzyński z innego źródła (np. z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę). Świadczenie przyznawane jest niezależnie od kryterium dochodowego.

Dodatek do zasiłku rodzinnego – 1000 zł, jednorazowo

Osoby, które mają przyznany zasiłek rodzinny, mogą otrzymać również dodatek do zasiłku z tytułu urodzenia dziecka. Wynosi on również 1000 zł za każde urodzone dziecko i jest wypłacany jednorazowo. Jednak, żeby z niego skorzystać, konieczne jest spełnienie wymogów dochodowych uprawniających do wypłaty zasiłku rodzinnego. Szerzej na ten temat piszemy poniżej.


Zasiłki i świadczenia rodzinne

Zasiłek rodzinny – do 135 zł, co miesiąc

Rodziny, które znajdują się w ciężkiej sytuacji finansowej, mogą otrzymać dodatkowe wsparcie finansowe. Jednym z nich jest zasiłek rodzinny, a jego przyznanie jest zależne od kryterium dochodowego. Aby go otrzymać miesięczny dochód na członka rodziny nie może być większy niż 674 zł netto (764 zł netto w przypadku rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym). Wysokość świadczenia, jakie będzie wypłacane, zależne jest od wieku dziecka.

Wiek dziecka Wysokość zasiłku rodzinnego
0-5 lat 95 zł
6-18 lat 124 zł
19-23 lata 135 zł

W przypadku dzieci do ukończenia 24. roku życia zasiłek rodzinny może być przyznany na dzieci uczące się w szkole lub szkole wyższej.

Szczegółowe warunki przyznawania zasiłku rodzinnego i wszelkich dodatków określa rozdział 2. Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.

Dodatek wychowawczy – 400 zł, co miesiąc

Osoby, które mają przyznane prawo do zasiłku rodzinnego a korzystają z urlopu wychowawczego, mogą skorzystać z tzw. dodatku wychowawczego. Jego wysokość wynosi 400 zł miesięcznie a okres wypłacania jest zależny od liczby dzieci pozostających pod opieką rodzica. W przypadku opieki nad jednym dzieckiem świadczenie jest wypłacane przez 2 lata. Jeśli opieka obejmuje bliźniaki lub wieloraczki, okres wypłaty świadczenia wydłuża się o rok. Rodzice przebywający na urlopie wychowawczym i opiekujący się dzieckiem niepełnosprawnym mogą otrzymywać świadczenie przez 6 lat.

Inne dodatki do zasiłku rodzinnego

Dodatek wychowawczy to nie jedyny dodatek, z jakiego mogą skorzystać rodzice z prawem do zasiłku rodzinnego. Ustawa umożliwia również skorzystanie m.in. z:

  • dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka – 193 zł/m-c na dziecko, jednak nie więcej niż 386 zł na wszystkie wychowywanie dzieci (w przypadku dziecka niepełnosprawnego wysokość dodatku wzrasta do 80 zł na dziecko, jednak nie więcej niż 546 zł wszystkie dzieci)
  • dodatku z tytułu podjęcia przez dziecko nauki z w szkole poza miejscem zamieszkania – 69 zł/m-c na dziecko(113 zł/m-c na dziecko niepełnosprawne)
  • dodatku z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego – 90 zł/m-c na dziecko do 5. roku życia, 110 zł/m-c na dziecko w wieku 5-24 lata
  • dodatku z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego – jednorazowo 100 zł na dziecko.
  • dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – 95 zł/m-c na trzecie i każde kolejne dziecko.

Szczegółowe warunki przyznawania dodatków do zasiłku rodzinnego określa Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (link)


Świadczenia opiekuńcze

Zasiłek pielęgnacyjny – 215,84 zł, co miesiąc

Ten rodzaj świadczenia przysługuje niepełnosprawnemu dziecku, osobie niepełnosprawnej powyżej 16 lat posiadającej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (w przypadku umiarkowanej niepełnosprawności niepełnosprawność ta musiała powstać przed 21 rokiem życia), osobie, która ukończyła 75 lat. Jego wysokość wynosi 215,84 zł/m-c.

Świadczenie pielęgnacyjne – 2119 zł co miesiąc

Wypłacane jest rodzicowi, który z powodu opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym był zmuszony do rezygnacji z pracy zawodowej. Miesięcznie otrzymuje on 2119 zł.

Specjalny zasiłek opiekuńczy – 620 zł co miesiąc

Rodzic, który zrezygnował z pracy po to, aby opiekować się niepełnosprawnym dzieckiem, może ubiegać się również o specjalny zasiłek opiekuńczy. Przyznawany jest on jednak w oparciu o kryterium dochodowe. Dochód nie może przekroczyć kwoty 764 zł/m-c/osoba. Obecnie zasiłek wypłacany jest w kwocie 620 zł.


Pieniądze na lepszy start

800+ czyli 800 zł, co miesiąc od 2024 r.

Wymienione wyżej świadczenia obowiązują od dawna. Jednak od kilku lat w Polsce są wprowadzane dodatkowe formy wsparcia finansowego dedykowanego wychowaniu dzieci. Jednym z nich jest program znany dawniej jako „Rodzina 500+”, w ramach którego polskie rodziny otrzymywały 500 zł miesięcznie na pierwsze i kolejne dzieci w rodzinie. Od 1 stycznia 2024 r. kwota wsparcia wzrosła do 800 zł na dziecko, a program zmienił nazwę na „Rodzina 800+”. Pieniądze mają być przeznaczone na częściowe zaspokojenie potrzeb potomków. Świadczenie przyznawane jest bez względu na osiągany dochód. Aby uzyskać świadczenie, trzeba złożyć wniosek do ZUS, który od 2022 r. odpowiada za obsługę i wypłatę świadczenia. Istnieje też możliwość złożenia wniosku elektronicznie (więcej: https://www.gov.pl/web/rodzina/rodzina-500-plus). Od 2022 r. świadczenie jest wypłacane wyłącznie na konto bankowe.

Rodzinny Kapitał Opiekuńczy – nawet 12 tys. zł na dziecko

Od stycznia 2022 ruszyła nowa forma wsparcia dla rodziców posiadających dwójkę lub więcej dzieci. W ramach programu można otrzymać nawet 12 tys. zł na dziecko. Świadczenie przysługuje na drugie i każde kolejne dziecko w wieku 12-36 miesięcy. Rodzic zadecyduje, czy będzie chciał otrzymywać 1000 zł miesięcznie przez rok czy 500 zł miesięcznie przez dwa lata. RKO musi być przeznaczone na koszty związane z zapewnieniem opieki dziecku (np. opłacenie niani, żłobka, przedszkola). Świadczenie jest wypłacane niezależnie od osiąganego dochodu. Z RKO będą mogli skorzystać również rodzice dzieci, które w momencie wejścia w życie programu będą spełniały kryterium wieku i będą drugim bądź kolejnym dzieckiem w rodzinie. W takim przypadku świadczenie zostanie wypłacone proporcjonalnie do wieku malucha. Obsługą RKO zajmuje się ZUS i do tego organu należy składać wnioski . Świadczenie będzie wypłacane na konto bankowe.

Więcej o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym, dofinansowaniu na żłobek, zwolnieniu z podatku dla rodzin z czwórką dzieci i programie Mieszkanie bez wkładu własnego przeczytacie w naszym podsumowaniu Polskiego Ładu dla rodziców.

300+ – 300 zł, co rok

Innym wsparciem jest program „Dobry Start”, który potocznie określany jest jako 300+. W tym przypadku jest to jednorazowe świadczenie w wysokości 300 zł przyznawane rodzicom na początku roku szkolnego na każde dziecko w wieku szkolnym. Co ważne, rodzice mogą otrzymywać świadczenie na dziecko do ukończenia przez nie 20. roku życia. Pociecha jednak musi się uczyć w szkole średniej. Rodzice dzieci niepełnosprawnych będą otrzymywać wsparcie na początku roku szkolnego do momentu ukończenia przez pociechę 24 lat. Ze świadczenia nie mogą niestety skorzystać rodzice maluchów rozpoczynających edukację w tzw. „zerówce”. 300 zł wypłacane jest dla dzieci od pierwszej klasy szkoły podstawowej.

Wnioski, tak samo jak w przypadku 500+, należy składać do ZUS wyłącznie drogą elektroniczną. Aby otrzymać świadczenie, wniosek należy złożyć w terminie 1 lipca – 30 listopada.  We wniosku trzeba przedstawić dane swoje i dziecka, adres szkoły dziecka oraz złożyć oświadczenie, że dziecko uczęszcza do wskazanej szkoły. Jeśli w grę wchodzi dziecko niepełnosprawne, konieczne jest również oświadczenie w tej sprawie.  Świadczenie również jest wypłacane wyłącznie na konto bankowe wnioskującego.

Żłobkowe – dofinansowanie do 400 zł

Nową formą wsparcia finansowego dla rodziców jest dofinansowanie do żłobka, klubu dziecięcego lub dziennego opiekuna dla dziecka. Świadczenie w maksymalnej wysokości 400 zł przysługuje dziecku, które nie otrzymuje środków w ramach Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego (RKO), tj.

  • pierwszemu bądź jedynemu dziecku w rodzinie lub
  • drugiemu i kolejnemu przed ukończeniem 12 lub po ukończeniu 35 miesięcy.

Oczywiście w tym okresie maluch musi korzystać z którejś ze wskazanych wyżej form opieki, natomiast dofinansowanie będzie przyznawane niezależnie od dochodu.

Pieniądze są przekazywane bezpośrednio na rachunek bankowy placówki sprawującej opiekę nad konkretnym maluchem, a kwota będzie równa rzeczywistym kosztom ponoszonym przez rodzica (jeśli żłobek kosztuje 350 zł, taka właśnie będzie kwota wsparcia).

Więcej o dofinansowaniu na żłobek przeczytasz w artykule: Polski Ład. Nowe świadczenia i ulgi dla rodziców w 2022 r.

Dofinansowanie niani

Ciekawym wsparciem dla rodziców dzieciaków w wieku od 20 tygodni do 3 lat jest możliwość dofinansowania zatrudnienia niani. Jednak, aby skorzystać z tego wsparcia, trzeba spełnić kilka warunków. Po pierwsze konieczna jest legalna umowa z opiekunką.

Koszty zatrudnienia niani pokrywasz jedynie częściowo.  Połowę składek od minimalnego wynagrodzenia opłaci ZUS. Drugą część reguluje rodzic. Przykład: pensja niani wynosi 4500 netto zł. Minimalne wynagrodzenie w 2024 r. wynosi 3221,98 zł netto, więc ZUS pokrywa składki od połowy tej kwoty, tj. 1610,99 zł. Ty zaś opłacasz składki od pozostałej sumy (4500 zł – 1610,99 zł = 2889,10 zł).

Rodzice, którzy chcą korzystać z tego wsparcia, nie mogą przebywać na urlopie macierzyńskim, wychowawczym czy ojcowskim. Poza tym rodzic musi pracować w oparciu o umowę o pracę, umowę zlecenie, prowadzić działalność gospodarczą albo rolniczą. Aby móc skorzystać z takiego wsparcia, należy podpisać z nianią umowę aktywizacyjną i zgłosić fakt zatrudnienia do ZUS. Więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj: https://obywatel.gov.pl/zasilki-i-pomoc-finansowa/skorzystaj-z-dofinansowania-na-zatrudnienie-niani

Uwaga!

Osoba, która ma być nianią, musi spełnić trzy warunki:

  1. nie być rodzicem dziecka, którego ma być opiekunką
  2. mieć skończone 18 lat
  3. posiadać ważne badania do celów sanitarno-epidemiologicznych i nie mieć przeciwwskazań do pracy

Nie ma jednak znaczenia, czy nianią będzie ktoś z rodziny (oprócz rodzica), tj. kuzynka czy babcia.

Ulga prorodzinna – do 225 zł, co rok

Posiadanie dzieci ma też duże znaczenie w corocznym rozliczeniu z fiskusem. Rodzice mogą skorzystać z ulgi na dzieci. Jej wysokość zależna jest od liczby potomków.

Kolejność dziecka Kwota
pierwsze i drugie dziecko 92,67 zł/m-c/dziecko
trzecie dziecko 166,67 zł/m-c
czwarte i kolejne dziecko 225 zł/m-c/dziecko

Kwota odliczana jest od należnego podatku. Kryterium dochodowe obowiązuje jedynie w przypadku rodzin z jednym dzieckiem i wynosi 112 tys. zł rocznie w przypadku małżeństw (i podatników wychowujących samotnie małoletnie dziecko) oraz 56 tys. zł rocznie w przypadku osób niepozostających w związku małżeńskim. Ulgę uwzględnia się w rozliczeniu PIT.

Dodatek osłonowy 2024

Inną formą wsparcia, z jakiego mogą skorzystać rodziny, jest tzw. dodatek osłonowy. Jest on zależny od wysokości osiąganych dochodów i ma niwelować rosnące koszty energii elektrycznej czy gazu. Ze wsparcia mogą skorzystać ci, których miesięczny dochód na osobę nie przekroczy 2100 zł netto. Na wysokość dofinansowania wpływa również wielkość gospodarstwa domowego:

  • gospodarstwo jednoosobowe z dochodem nieprzekraczającym 2100 zł netto – kwota wsparcia: 228-286 zł;
  • gospodarstwo dwu- lub trzyosobowe z dochodem nieprzekraczającym 1500 zł netto/osoba – kwota wsparcia: 343,20-429 zł;
  • gospodarstwo cztero- lub pięcioosobowe z dochodem nieprzekraczającym 1500 zł netto/osoba – kwota wsparcia: 486,20-607,75 zł;
  • gospodarstwo min. sześcioosobowych z dochodem nieprzekraczającym 1500 zł netto/osoba – kwota wsparcia: 657,80-822,25 zł.

Na wsparcie z górnego pułapu (np. 286 zł w gospodarstwie jednoosobowym) mogą liczyć osoby, które ogrzewają swoje domy węglem.

Co ważne, w przypadku dodatku osłonowego działa tzw. zasada złotówka za złotówkę – jeśli dochód gospodarstwa domowego przekroczy limit dochodu, wysokość wsparcia będzie pomniejszona o kwotę przekroczenia. Minimalna kwota wypłaconego wsparcia wynosi 20 zł.

Wnioski o dodatek osłonowy należy składać w urzędach gminy do 30 kwietnia 2024 r.

Wsparcie finansowe i budowanie oszczędności

Rządowe programy finansowe są więc z pewnością potrzebnym wsparciem dla rodzin i w wielu sytuacjach nie wystarczą na budowanie oszczędności, tylko pokryją bieżące potrzeby.

Jednak w przypadku, gdy rodzina żyje na dobrym poziomie, to pozyskane z rządowych programów pieniądze mogą zostać przeznaczone na przyszłość dzieci i budowanie ich wiedzy z zakresu finansów.

Bardzo dobrym rozwiązaniem, które będzie zarówno elementem edukacji finansowej jak i lekcją odpowiedzialności, jest założenie swoim dzieciom kont bankowych, na których będą gromadzić oszczędności. Rodzic ma pełny wgląd do transakcji wykonywanych przez dziecko, co jest dużą przewagą nad dawaniem kieszonkowego w formie gotówki. Poza tym od najmłodszych lat pokazujemy w praktyce jak bezpiecznie korzystać z nowych technologii finansowych i jak wygląda obieg pieniądza w codziennym życiu. Wszystkie informacje na temat tego typu produktów można znaleźć w naszym rankingu kont bankowych dla dzieci.

Więcej o informacji budowaniu oszczędności na przyszłość znajdziesz w artykułach: